İnşaatların kaba halinin bitimi sonrası ince işlere geçişteki ilk uygulamadır. Su, çimento ve kum ile hazırlanan bir karışımdır, boyadan önce duvarlara ve tüm yüzeye uygulanır. Çimento yerine kireç ile hazırlanan karışım genel olarak yumuşak bir kıvamda olduğundan uygulaması kolaydır. Banyo ve yapının dış yüzeylerine uygulanmaz. Sıvanın amacı yapıyı korumak, su ya da rutubet geçişine engel olmak, düzgün yapılamamış imalat yüzeylerini düzeltmektir, bu nedenle sıvaya son derece özen gösterilmek gerekir. Sıva, kaba ve ince olarak genellikle iki tabaka halinde vurulur.
Sıva alçısı olarak yaygın biçimde kullanılan üç tip alçı vardır:
Perlitli Sıva Alçıları (kaba sıva 5 – 40 mm): Perlitli sıva ve harçlar ve yapı alçıları alçı taşının öğütülüp pişirilmesiyle elde edilen bina bölümlerinin fabrikasyon imalatı veya yerinde yapım işlerinde kullanılan ve çeşitli katkı maddeleri ihtiva eden yapı malzemesidir. Tuğla, briket, gazbeton ve benzeri yüzeylerde uygulanabilen, prizi ve işleme süreleri uzatılmış, ısı ve ses yalıtım özelliği artırılmış bir hazır sıva alçısıdır. Perlitli sıva alçısı; her türlü kagir yüzey üzerine yerinde dökülen betonda dahil, kaba ve gözenekli tavan ve duvar yüzeylerine ilk kat olarak uygulanır. Düşeyde 5 – 40 mm, yatay da 5 – 20 mm kalınlıkta yapılır. Son kat saten uygulaması için ideal astar oluşturur.
Saten Sıva Alçıları (ince sıva 0,3 – 1 mm): İç mekanlar için son kat alçı karışımıdır. Saten perdah alçısı; alçı levha, kaba sıva, alçı sıva ile kaplanmış duvarlar, brüt beton yüzeyler ve kirli boyanmış yüzeylere uygulanan bir yüzey düzeltme sıvasıdır. Duvar ve tavan yüzeylerini son şekle getirmek, her türlü boya ve duvar kağıdına uygun zemin hazırlamak için ideal inşaat malzemesidir. Yatayda ve düşeyde 0,3 – 1 mm kalınlığında yapılır.
Makine Sıva Alçıları: Beton, gaz beton, brüt beton, tuğla, bimsblok, briket gibi malzemeler üzerine uygulanabilen, ideal inşaat malzemesidir.Tek kat uygulama ile saten perdah alçısına gerek kalmadan, boyaya hazır yüzey oluşturur.
Yüzeyin hazırlanması
Sıvanacak duvarın tümüyle kurumuş olması şarttır. Sıvaya başlanmadan önce, sıva alt hizaları saptanıp işaretlenir, yüzeydeki çıkıntı ve bulaşıklar kazınıp temizlenir, duvar dipleri betonsa süpürülür, topraksa kalas dizilir ve duvar yüzeyi iyice ıslatılır. Bir zorunluluk yoksa, kirlenmemeleri için camlar sıvadan önce takılmamalıdır. Sıvanacak beton yüzeyler yeterince pürüzlü değilse, taşçı tarağı ile dişlenir. İnce sıva, kaba sıvanın iyice sertleşmesinden sonra ve kaba sıva yüzeyi bolca ıslatılarak vurulur. İnce sıvanın dozajı kaba sıvadan kuvvetli olmamalarıdır. Mala ile kabaca düzeltilen yüzey, parmak basıncına karşı koyacak derecede sertleştikten sonra bir yandan fırça ile devamlı su serpilirken tirfil malası ile sürekli daireler çizilerek hiç bir çatlak, pürüz ve dalgalanma kalmayıncaya kadar perdah edilir ve en son olarak da bir sünger ile silinerek, sıva üzerindeki serbest kumlar düşürülür. Pervazsız kasalarda çatlama yerini saklayabilmek için ara kesite ince bir derz açılır. Özel istek ve gerek dışında ince sıvaya demir mala ile perdah yapılmaz, dekoratif sıvalar özel tariflerine göre uygulanır, tavan sıvalarında uzun mastar kullanılır.
Sıvanın hazırlanması
Sıva hazırlamak kolay gibi görünse de sıva malzemelerini doğru oranda karıştırmak büyük önem taşır. Sıva harcını tuğla veya çeşitli blok döşemeleri, cephe sıvası, şap gibi işlerde kullanabilirsiniz. Bu ölçülerle hazırlayacağınız harç kaba harç olarak da adlandırılır ve dış cephe sıvası olarak kullanılabilir. Harcı hazırlarken kum, çimento ve kireci kuruyken karıştırın. Malzemeleri su geçirmeyen bir zeminde hazırlayın. Karıştırdığınız çimento, kum ve kireci bir tepe haline getirip ortasına suyu eklemek için bir çukur açın. Suyu harca azar azar ve karıştırarak ekleyin. Kuru malzeme kalmayıncaya kadar su ekleyin. Çok cıvık olmamasına da dikkat edin. Bu aşamadan sonra harcımız hazır artık uygulamaya geçebiliriz.
Uygulama
Sıva harcını mala yardımıyla harç paletine alın. Daha sonra malanın üst kısmıyla bir miktar harç alın ve duvara aşağıdan yukarıya doğru olacak şekilde hızlıca vurur gibi 15 cm mesafeden atın. Duvara yapışan harcı malanın alt kısmıyla düzeltin. Sıva yaptıktan sonra yüzeyi düz bir şekilde düzeltmek önemli. Eğer bu işi göz kararı yapamıyorsanız su terazisi kullanın. Bütün duvarı harçla kapladıktan sonra sıva işlemi bitmiştir. 10 metrekare olan ortalama bir ev duvarı için sıvanın kuruma süresi 1 gecedir. Kaba sıva kuruduktan sonra üzerine ince sıva yapılır. İnce sıva için ince kumla temiz kireci 1'e 3 oranında karıştırıp su ekleyerek harç hazırlayın. Hazırladığınız harcı, harç paletine koyun. Paleti duvara 60 dereceye yakın bir açıyla yapıştırın ve doğru çekin. İnce sıvayı da yaptıktan sonra duvarın yüzeyini tahta mala yardımıyla düzeltin. Kuruması için 1 gece bekleyin.
Dekoratif sıva
Duvarlarınızdaki çatlak, delik çizik ve yama gibi kusurları örten dekoratif sıvalar son dönemin popüler duvar uygulamalarından biri. Duvarların nefes almasını sağlayarak olası çürüme ve nemlenmeleri önleyen dekoratif sıvalar maksimum ses yalıtımı da sağlar.
En yaygın hatalar ve bunlardan kaçınma yolları
Gerektiği gibi hazırlanmamış sıva sıva yüzeyine sıvanın yapışmaması arızaları doğurur. Beton yüzeylerde sıvanın iyi tutması için önce bir kat sulu serpme atılır. Bu işlem yapılmamışsa üzerine gelen sıva aderans yapamaz. Yüzeyler kuru tutulursa ve ıslatılmazsa sıva harcının rutubetini çeker. Sıva kalın tabakalar halinde yapılırsa gereği gibi sert hale gelemez, zamanla dökülür. Sıva yeteri kalınlıkta yapılmazsa çatlar ve dökülür. Sıva yapımı için çok sıcak ve çok soğuk mevsimler seçilirse, sıcakta suyunu erkenden kaybeder ve çatlar, soğukta donar ve dökülür. İyi bir sıva uygulaması için belirtilen sakıncaları doğuracak sebeplerin meydana gelmesi önlenmelidir.
Perlitli Sıva Alçısı
Sıva alçısı çiziyor: Alçı torbası içerisinde bulunan hafif ıslanmış partiküllü malzeme kullanım sırasında bünyeye su almaz, taş gibi davranır. Alçıyı eleyiniz.
Karışım sırasında topaklaşma oluşuyor: Alçı hazırlamada kullanılan kap ve benzeri tekne türü ekipmanın kirli olması yada temizlenmeden tekrar kullanılmıştır. Alçı hazırlamada kullanılan tüm ekipmanın temiz olması sağlanmalıdır.
Perlitli sıva kısa sürede donuyor: Hazırlanan alçının su/alçı oranı hatalıdır. Perlitli sıva 6-6,5 litre su ile 10 kilogram alçı oranında hazırlanmalıdır.
Alçıda kılcal çatlak oluşuyor: Kullanılan diğer yapı elemanlarının su emme davranışı farklılık göstermektedir. Perlitli sıva uygulamasında ortam sıcaklığı en fazla +5 derece santigrat olmalıdır. Soğuk havalarda ortamın ısıtılması önerilir. Farklı su emme özellikleri bulunan yapı malzemelerinin (tuğla, beton. ytong gibi) birlikte kullanıldığı durumlarda bu malzemelerin kesiştiği yüzeyde sıva filesi kullanılmalıdır.
Perlitli sıva tozuma yapıyor: Perlitli sıva uygulanan yerde hava akımı vardır. Perlitli sıva uygulaması yapılan yerde hava akımının kesilmesi gerekmektedir. Kış aylarında uygulama yapılan yerde pencere ve kapı girişleri naylon ile kapatılmalıdır.
Perlitli sıva keperiyor: (Keperme: Alçının bünyesinde bulunan suyu çok kısa bir sürede kaybetmesi sonucunda duvarda malanın çekildiği son bölgede pütür pütür yolunma şeklinde toplanması) Uygulama yapılan yüzey yeterince ıslak değildir. Yaz aylarında uygulama yapılıyorsa, duvarın hortum kullanılarak yıkanması mümkündür. Perlitli sıva düzeltme işlemi geç yapılmıştır. Perlitli sıva uygulama yüzeyine sürüldükten sonra suyunu tamamen kaybetmeden düzeltme işlemi yapılmalıdır
Perlitli sıva çatlıyor: Uygulama yapılan yüzey yeterince ıslak değildir Yaz aylarında uygulama yapılıyorsa duvarın hortum kullanılarak yıkanması mümkündür. Perlitli sıva uygulama kalınlığı sıvanın uygulandığı zemine bağlı olarak min 5-10 milimetredir. Örn; tuğla zemin üzerinde en az 8 milimetre uygulanmalıdır.
Saten Perdah Alçısı
Saten alçı torbasının içinden iri taneler çıkıyor: Depolama şartları alçının kalitesini korunması için uygun değildir. Saten alçının depolandığı alanda hava cereyanı olmamalı, depo alanı kuru ve rutubetsiz olmalı, istifleme üst üste en fazla 15 torba olmalıdır.
Saten alçı karışımında topaklaşma oluyor: Hazırlanmış olan karışım homojen hale geldikten sonra su yada alçı eklenmiştir. Saten alçı karıştırıldıktan sonra su yada alçı eklenmemelidir. Saten alçının karıştırılması sırasında su/alçı oranına dikkat edilmemiştir. Saten alçı 6,5 ila 7 litre su ile 10 kilogram alçı oranında hazırlanmalıdır.
Saten alçı erken donuyor: Saten alçının hazırlanmasında su/alçı oranına dikkat edilmemiştir. Saten alçı 6,5 ila 7 litre su ile 10 kilogram alçı oranında hazırlanmalıdır. Saten alçının hazırlanmasında mikser yüksek devirde kullanılmış ve alçı uzun süre karıştırılmıştır. Saten alçının mikserle hazırlanmasında mikser devri 215 d/d iken hazırlanan miktara bağlı olarak 3-5 dakikadan fazla karıştırılmamalıdır.
Saten alçı çiziyor: Saten alçının uygulanmasından önce uygulanan Perlitli sıva düzeltilmemiştir. Yüzeye uygulanmış olan perlitli sıvanın düzeltilmiş olması gereklidir.
Saten alçı tozuyor: Uygulama yapılan yüzey çok kurudur. Perlitli sıva uygulandıktan sonra saten alçı uygulaması için fazla beklenmemelidir. Alçı/su oranına dikkat edilmemiştir. Saten alçı 6,5 ila 7 litre su ile 10 kilogram alçı oranında hazırlanmalıdır.
