Bina ve Yapı Malzemelerinde Sürdürülebilirlik Standartları ve Yasal Çerçeve
07 Mart 2017
Avrupa’da binalarda sürdürülebilirlik performansı, Avrupa Standartlar Komitesi (CEN) tarafından bir seri normlarda (CEN/TC 350) tanımlanmıştır. Buna göre binalarda sürdürülebilirlik standardı çevresel, sosyal ve ekonomik üç temel üzerine oturtulmuştur. Binalarda çevresel performans malzeme boyutundan başlanılarak değerlendirilmiş ve EN 15804 normu ile tanımlanmıştır. Şubat 2012 itibariyle yayınlanan bu norm ile yapı malzemelerinin çevresel etkilerinin değerlendirilip karşılaştırılabilir olmasının çerçevesi belirlenmiştir. Amacı, yapı malzemelerinde aynı standartlara uygun Çevresel Ürün Beyanının hazırlanması ve Avrupa genelindeçevresel ürün beyanı belgelerinin uyumlaştırılmasını sağlamaktır. Bu amaçla Avrupa Yapı Malzemeleri Üreticileri Birliği, 2012 yılında ECO Platform adında bir oluşuma giderek Avrupa’da satılan tüm yapı malzemelerinin çevresel ürün beyanı belgesine sahip olmasını kendine hedef seçmiştir. Ürün bazında çevresel performans göstergelerinin hesaplanması ISO 14040/44 Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (YDD) standardı ile tanımlanmış, ve ISO 14025 standardına göre EPD belgelerinin iletişim amaçlı kullanımı sağlanmıştır.
1989’da yürürlüğe giren Avrupa Yapı Malzemeleri Direktifi’nin (CPD-Construction Products Directive) Mart 2011’de Avrupa Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (CPR-Construction Products Regulation) olarak yenilenmesi ile CE işareti gereklilikleri de yenilenmiştir. 1 Temmuz 2013 tarihi itibariyle uyumlaştırılmış Avrupa Standartları kapsamında pazara sunulacak yapı malzemelerinin, CE işareti taşıması zorunlu hale gelmiştir.
Ürün performans kriterlerine ilave olarak getirilen “doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı” gerekliliği çevresel ürün beyanı belgeleri ile yerine getirilebilmektedir. Türkiye’nin de tabi olduğu bu yönetmeliğe yapı malzemesi üretici firmaların uyum sağlaması gerekmektedir.
Bina boyutunda sürdürülebilirliğin çevresel performansı ise EN 15978 normu ile yayınlanmıştır. EN 15978, bir binanın çevresel performansını değerlendirmek için, Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (YDD) ve diğer nicel çevresel bilgilere dayanarak, hesaplama yöntemini belirtir ve değerlendirme sonucu raporlama ve iletişim için bir araç sunar. Yapı malzemelerinde olduğu gibi bu iletişim aracı Bina ÇÜB belgesidir (PCR 2014, Buildings).
Bu norm, bina yapımındaki tüm aşamaları içine alacak şekilde yapı malzemelerinde olduğu gibi YDD ile çevresel performansın hesaplanması gerekliliklerini ortaya koymaktadır. Binalarda kullanılan malzemelerin sürdürülebilirliğinin yanında bina inşası aşamasındaki süreçler dahil, binanın kullanımı ve bertarafındaki aşamaları da irdeleyecek şekilde değerlendirme yapılır. EN 15978 normu, ilk defa bilimsel yaklaşımla m2 kullanım alanı işlevsel birimine göre bir yapının gömülü ve operasyonel olmak üzere enerji ve su tüketimlerini, karbon emisyonlarını ve diğer çevresel performans göstergelerini senelik ve tüm bina yaşamı boyunca hesaplanabilmesi fırsatını sağlamıştır.
