BACA TEMİZLİĞİ NEDEN GEREKLİDİR?
Baca bakımı ve temizliği, yangından korunma tedbirleri arasında önemli bir yer tutmaktadır. Türkiye'de her yıl bina yangınlarının % 20'si temizlenmeyen bacalardan ileri gelmektedir. Bacalar temizlenmediği ve yakıcılar doğru yere kurulmadığı zaman, yakıtlar eksik ve verimsiz yanmaktadır. Eksik yanma sonucu oluşan kirli gazlar ve partiküller baca tıkanmasına neden olmaktadır. Baca gazının geri tepmesi ve karbonmonoksit gazının ortama yayılmasından dolayı zehirlenmeler oluşmaktadır. Bu nedenle baca temizliği yapılsa dahi lodoslu havalarda soba yakılmamalı ve yanıyorsa söndürülmelidir. Katı (Kömür) ve Sıvı Yakıtlı Baca Temizliği Kalorifer ve soba bacalarının kışa girmeden ve kış ortası olmak üzere yılda 2 defa temizlenmesi gerekmektedir. Yapılan temizlik sonrası yakıt daha randımanlı yanarak tasarruf sağlanır, çevreye atılan karbon monoksit oranı düşer. Özellikle soba bacalarının neden olduğu karbon monoksit zehirlenmeleri önlenmiş olur ve baca yüzeylerinde ziftlenmeler önleneceği için baca tutuşmasının sebep olacağı yangınlar da önlenmiş olur. Kalorifer bacalarının yanı sıra kazan alev borularının temizlenmesi, kazanla baca arasındaki yatay duman kanallarının da temizletilmesi ihmal edilmemelidir. Gerek kalorifer gerekse soba bacalarının periyodik olarak temizletilmesiyle % 15- 30 oranlarında yakıt tasarrufu sağlar. Sobalarla İlgili Önemli Hususlar Kışın gelmesiyle birlikte özellikle soba kullanılan evlerde yangın ve zehirlenme riski bir miktar daha artmaktadır. Sobaların içinde en risklisi kömür sobalarıdır. Ayrıca birde kalitesiz kömür kullanılırsa bu risk daha da artar. Usulüne göre yakılmazsa verimli yanma sağlanamayacaktır. Boru ve bacalar tekniğine uygun değilse iyi çekiş yapamayacak; gerekli temizlik yapılmazsa bacanın çekmesi, sobanın yanması problem olacaktır.
Soba kullanımında alınması gereken tedbirleri şu şekilde sıralayabiliriz,
1- Odun ve kömür gibi yüksek oranda is bırakan katı yakıtlı sobaların boruları ayda bir, bacaları ise iki ayda bir temizlenmelidir.
2- Diğer yakıtlar kullanıldığında ise borular iki ayda, bacalar üç ayda bir temizlenmelidir.
3- Bacalarda mutlaka baca başlığı kullanılmalı, aksi durumda rüzgarlı havalarda zararlı ve zehirli gazlar geri tepilerek zehirlenmelere neden olurlar.
4- Bacalar çatıdan en az 1 metre yüksek yapılmalıdır. Özellikle başlıksız bacalar binalar arasında kalmamalıdır.
5- Bacalar yeterli oranda yalıtımlı olmalıdır. Yalıtılmamış bacalar hızlı şekilde soğur. Soğuyan bacaların çekişi düşer.
6- Soba odanın içinde uygun yere yerleştirilmeli, sobanın altlığı olarak yanıcı olmayan bir maddeden altlık kullanılmalıdır. Mümkün olduğunca az dirsek kullanılmalı, boru bacayı daraltmamalıdır. Soba, dirsek ve eklem yerleri duman sızdırmamalı, eklem yerleri birbirine uygun bir şekilde geçirilmelidir.
7- Fırtınalı ve lodoslu havalarda soba yakılmamalı, yanıyorsa söndürülmelidir.
8- Yatarken sobalar söndürülmelidir.
9- Sobanın alt kısmında ve yakın çevresinde yanıcı malzeme bulundurulmamalıdır.
10- Sobalarda kaliteli yakıtlar kullanılmalıdır.
11- Sobaların kullanıldığı yerlere yeterli hava girişi sağlanmalı, bunun için öncelikle ortam sık sık havalandırılmalıdır.(Çünkü yakıtlar yanarken ortamın oksijenini de tüketmektedir.)
12- Sobalar tavandan, duvarlardan ve diğer eşyalardan emniyetli bir uzaklıkta olmalıdır. Soba üzerine ve yakınına çamaşır asılmamalıdır.
13- Banyo ya da yatak odalarına soba monte edilmemelidir.
14- Sönen sobalara yanıcı ve parlayıcı sıvı dökülmemelidir.
15- Alınan sobaların mutlaka TSE'ye uygunluk belgeleri aranmalıdır.
16- Odalarda mangal kullanılmamalıdır. Baca tesisatının, ilgili Türk Standartlarındaki esaslara uygun olması şarttır. Her kazan için tercihen ayrı bir baca kullanılır, soba ve şofben boruları kazan bacalarına bağlanamaz. Kazan dairesi için ayrıca havalandırma bacası yapılır. Baca çekişinin azalmaması bakımından, bacaların mümkün ise, komşu yüksek binalardan en az 6 m uzaklıkta yapılması ve ait olduğu bina mahyasının en az 0.8 m üzerine kadar çıkarılması gerekir. Kazana ait baca duvarları 500 °C sıcaklığa dayanıklı olan malzemeden yapılır ve yapılmasında delikli tuğla ve briket kullanılamaz. Sıcak baca gazlarının yaladığı baca iç yüzeylerinin sıvanmaması hâlinde, projelendirmede en uygun derzlendirme biçiminin seçimi gibi tedbirler alınır. Baca duvarlarının dış yüzeyleri uygun şekilde sıvanır. Sıvı ve katı yakıtlı kazanların bacalarının altında bir kurum temizleme menfezi bulunması ve yılda en az iki defa yetkili kişilere temizlettirilmesi gerekir. Bacaların temizliğinden bina sahibi ve yöneticisi sorumludur. Isıtma aracı olarak soba kullanılan yerlerde soba, tahta ve boyalı kısımlara zarar vermeyecek şekilde, altına metal kaplı tabla, mermer veya benzeri malzeme konularak kurulur. Taban beton ise, bu tedbirlerin alınması mecburi değildir. Bağdadi duvardan boru geçirmek mecburiyeti hasıl olursa, duvarın yağlı boya veya ahşap gibi çabuk yanıcı kısmına künk veya büz yerleştirilir ve boru bu delikten geçirilir. Odada baca yok ise soba borusu; sac konan pencereden çıkarılıp, saçaktan 25 cm açıkta ve 50 cm yüksekte ve ucunda şapka kullanılarak kurulur. Boruların birleştiği yerler çember ile kapatılıp, bu çemberden duvar ve tavana bağlanmak suretiyle, birbirinden ayrılması ve devrilmesi önlenir. Kullanım sırasında soba kapakları açık bırakılmaz, altında ve yanlarında odun, çıra, kömür, kibrit, benzin, gaz ve benzeri yanıcı ve parlayıcı madde bulundurulmaz. İçindeki ateş, gerektiğinde kapaklı mangala alınır. Sobanın, kullanılmadığı mevsimde kaldırılması gerekir. Sobanın kaldırılmadığı yerlerde, kapaklar açılmayacak şekilde telle bağlanır. Odun ve kömür gibi katı yakıtlar ile yüksek oranda is bırakan sıvı yakıtlar kullanıldığı takdirde, borular ayda bir, bacalar ise iki ayda bir temizlenmesi gerekmektedir.
İlimizde kış mevsimi başlamadan bacalarla ilgili tedbirlerin alınması şikayete meydan verilmemesi gerekmektedir.
Ayrıca 27.10.2010 tarih ve 2010/10 Nolu Mahalli Çevre Kurulu ilimizde kullanılacak yakıtlar belirlenmiş olup, kaliteli kömür kullanılarak hava kirliliğine meydan verilmemesi gerekmektedir.
