1 - Atık lastiğim var ne yapmalıyım?
ÖTL (ömrünü tamamlamış lastik)’lerin geri kazanımı esastır. Lastik üreticileri lastik ömrünü uzatacak tedbirleri tasarım aşamasında alırlar.
• ÖTL’lerin ithalatı yasaktır.
• ÖTL’lerin hangi sebeple olursa olsun vadi veya çukurlarda dolgu malzemesi olarak kullanılması,
• katı atık depolama tesislerine kabulü ve depolanması, ısınmada kullanılması, gösteri ve benzeri fiilleri kapsayacak şekilde her ne amaçla olursa olsun yakılması yasaktır.
Aksine hallerde bu Yönetmeliğin 25 inci maddesi hükümleri uygulanır. (Bu Yönetmeliğe aykırılık halinde 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 15 inci maddesi ile 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (g), (r) ve (s) bentleri ve aynı Kanunun 23 üncü maddesi doğrultusunda idari ve cezai yaptırımlar uygulanır.)
a) Atık lastikler geçici depolanabilir mi, belli bir süresi var mıdır?
Lastik tamirhaneleri, kaplamacılar, perakende satış noktaları, oto sanayi ve benzeri yerlerde ömrünü tamamlamış lastikler açık alanda biriktirilemez. Biriktirme yerlerinde yangına ve sivrisinek, fare gibi zararlıların üremesine karsı önlem alınır. ÖTL’ler yetkili taşıyıcılara teslim edilinceye kadar en fazla altmış (60) gün bu yerlerde muhafaza edilebilir.
• ÖTL üreticisi, aracının lastiklerini değiştirdiğinde eski lastiklerini, lastik dağıtımını ve satısını yapan işletmelere veya yetkili taşıyıcılara teslim eder.
• ÖTL’ler yetkili taşıyıcılara bedelsiz olarak teslim edilir. Yetkisiz kuruluş ve kişilerin tasıma yapması yasaktır.
• Yarış pistleri, çocuk oyun alanları, karting pistleri ve benzeri alanlarda çarpma bariyeri olarak kullanılan ÖTL’lerin bertarafı, bu yerleri işletenler tarafından sağlanır.
• ÖTL’lerin yarattığı çevresel kirlenme ve bozulmadan doğan zararlardan dolayı, lastik üreticileri, ÖTL üreticileri, taşıyıcılar, geçici depolama alanı işletmecileri, geri kazanım ve bertarafcılar kusur şartı aranmaksızın müteselsilen sorumludurlar.
• Ömrünü tamamlamış taşıt söküm tesislerini işletenler, ortaya çıkan ÖTL’lerin bu Yönetmelik kapsamında geri kazanımını veya bertarafını sağlarlar veya sağlatırlar.
• ÖTL’lerden kaynaklanan her türlü çevresel zararın giderilmesi için yapılan harcamalar, kirleten öder prensibine göre karşılanır. Ortaya çıkan ÖTL’lerin bertarafından sorumlu gerçek ve tüzel kişilerin çevresel zararı durdurmak, gidermek ve azaltmak için gerekli önlemleri almaması veya bu önlemlerin yetkili makamlarca doğrudan alınması nedeniyle kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan gerekli harcamalar 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre ÖTL’lerin yönetiminden sorumlu olanlardan tahsil edilir. Ancak, kirletenlerin ödeme yükümlülüğünden kurtulabilmesi için, kirlenmenin önlenmesi ve sınırlanması konusunda her türlü tedbiri aldıklarını ispat etmeleri gerekir.
b) Lastik üreticisinin yükümlülükleri nelerdir?
Ömrü tamamlanmış lastiklerin kontrolü yönetmeliği MADDE 9 a göre Lastik üreticileri;
• Üretimde çevre kirlenmesini ve enerji tüketimini azaltıcı önlemler almakla,
• Bu Yönetmeliğin 18 inci maddesine göre EK-2’de yer alan kota müracaat formunu doldurarak, her yıl mart ayı sonuna kadar Bakanlığa kota müracaatında bulunmakla,
• Lastik kullanımı ve ÖTL’lerin düzenli toplanması konusunda tüketicinin bilgilendirilmesi için gerekli çalışmaları yapmakla, toplama faaliyetlerine kamuoyunun katılımının arttırılması için lastik tüketicilerinin yükümlülüklerini de içeren dokümanları ve uyarı işaretlerini lastik satış ve değiştirme noktalarında bulundurmakla,
• Geri kazanılması mümkün olmayan ÖTL’leri bu Yönetmeliğin 24 üncü maddesi doğrultusunda bertaraf ettirmekle, yükümlüdür.
2 - Pil Ve Akümülatör atığım var ne yapmalıyım?
a) Atık pillerin geçici depolanması ve taşınması nasıl gerçekleşir?
Atık pil ve akümülatörün kontrolü yönetmeliği Madde 15te belirtildiği gibi Atık akümülatörlerin toplandıkları yerden geçici depolama veya bertaraf tesislerine karayolu ile taşınması, Valilikten tasıma lisansı almış gerçek ve tüzel kişilerce, atık türüne göre uygun araçla yapılır.
Atık pil taşıyacak araç ve firmalar için lisans alma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak, atık pillerin kapalı kasalı kamyonetlere yerleştirilmiş asgari 210 litrelik HDPE fıçılarda taşınması zorunludur.
Atık pil ve atık akümülatör taşıyacak araçların renginin kırmızı olması, araçların üzerinde atık pil ve akümülatörlerin toplandığına dair 20 metre uzaktan görülebilecek şekilde bu Yönetmeliğin 1 no’lu ekinde yer alan amblem bulunması, ayrıca araç kasalarının her iki yüzüne de atık piller için “Atık Pil Tasıma Aracı”, atık akümülatörler için ise “Atık Akümülatör Tasıma Aracı” yazılması zorunludur.
b) Atık Pil Tasıma Araçlarında tasıma formu bulundurmak gerekir mi?
Atık pil ve akümülatörün kontrolü yönetmeliği Madde 16ya göre Atık pil ve akümülatörlerin taşınması sırasında araçlarda atık tasıma formu bulundurulması zorunludur. Araçlarda bulundurulacak atık tasıma formlarıyla ilgili olarak Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin ilgili hükümleri uygulanır.
c) Atık Akümülatör Taşıyıcılarının Lisans Alma Zorunluluğu var mıdır?
Atık Akümülatörlerin taşınması işlemi Tasıma Lisansı almış araçlar vasıtasıyla yapılmalıdır. Atık akümülatör taşımak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, Atıkların Karayolunda Taşınmasına ilişkin Tebliğ Kapsamında ilgili Valiliğe başvuruda bulunurlar. Lisans, başvuruda bulunan aracın veya araçların ait olduğu firmaya ve gerekli teknik donanıma haiz araca veya araçlara verilir. Bu hükümler kara taşımacılığı için uygulanır. Bu lisans devredilemez, üç yıl için geçerlidir. Bu süre sonunda yenilenmesi gerekir. Lisans alan, ancak taşımacılıkta öngörülen standartlara uymayan firmaların lisansları Valilikçe iptal edilir.
d) Pil ve Akümülatörlerin Etiketlenmesi ve işaretlenmesi nasıl olur?
Pil ve akümülatör ürünlerinin etiketlenmesi Atık pil ve akümülatörün kontrolü yönetmeliği Madde 33te belirtildiği gibi:
• Atık akümülatörlerin ayrı toplanmasını sağlayacak sembol olarak, bu Yönetmeliğin 1 no’lu ekinde yer alan sembolün üretici tarafından kullanılmalı
• Atık akümülatörlerin geri kazanımlarının sağlanmasından yükümlü olan üreticilere geri dönmesini sağlamak amacıyla, bu ürünlerin etiketlenmesinde “depozitoludur” ibaresi ile Bakanlık tarafından firmaya verilen kod numarasının yer almalı
• Kursun asit akümülatörlerin üzerinde “Pb” ya da “kursun” ve “GERİ KAZANILIR” ifadesi ya da “GERİ KAZANILACAK AKÜ” ibaresinin bulunması, ayrıca bu ürünlerin dış ambalajlarında da aynı ibareler bulundurulmalı
• Sekonder hücreler ve sekonder pil ürünlerinin Türk Standartlarında (TS EN 61429) belirtilen şekilde etiketlenmesi ve işaretlenmesi zorunludur. Ağırlıkça % 0,0005’den fazla cıva (Hg) içeren düğme tipi piller ile bu tür düğme pillerden oluşturulan pillerin ambalajları Ek-1’de gösterilen sembol ile işaretlenmeli
51 - Elektronik atığım var, ne yapmalıyım?
a.) Elektronik kaynaklı atıklarda genel ilkeler nelerdir?
Elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminden nihai bertarafına kadar çevre ve insan sağlığının korunması amacıyla elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanımının sınırlandırılması, bu sınırlandırmalardan muaf tutulacak uygulamaların belirlenmesiyle beraber elektrikli ve elektronik eşya atıklarının toplanması, islenmesi, geri kazanımı ve bertarafı üretici sorumluluğu altında gerçekleştirilecektir.
Elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanımının sınırlandırılmasına dair yönetmeliğindeki MADDE 5’e göre Elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanımının sınırlandırılmasına ilişkin ilkeler şunlardır:
• İthal veya imal yoluyla piyasaya sürülen elektrikli ve elektronik eşyalarda kursun (Pb), cıva (Hg), artı altı değerlikli krom (Cr6+), polibromürlü bifeniller (PBB) ve polibromürlü difenil eterler (PBDE) ile kadmiyumun (Cd) bulunması yasaktır.
b. ) Atık Elektrikli ve elektronik eşyalarda Üreticilerin yükümlülükleri nelerdir?
Elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanımının sınırlandırılmasına dair yönetmeliğindeki MADDE 7'e göre Üreticiler;
• Piyasaya sürdükleri elektrikli ve elektronik eşyalarda 5 inci maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine uymakla,
• Piyasaya sürdükleri ürünlerin bu Yönetmelikte belirtilen teknik kriterleri sağladığını gösteren bilgi ve belgeleri ürünün piyasaya sunulusundan itibaren beş yıl süreyle muhafaza etmekle, Her yıl Şubat ayı sonuna kadar EK-3’te yer alan uygunluk beyan formunu doldurarak Bakanlığa vermekle,
• İthal edilecek elektrikli ve elektronik eşyalar için 8 inci maddeye uymakla,
• Ürün bilgisi açıklamalarında "EEE Yönetmeliğine Uygundur." ibaresine yer vermekle
Yükümlüdür.
c.) Elektrikli ve elektronik eşya kategorileri nelerdir?
• Büyük ev eşyaları
• Küçük ev aletleri
• Bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları
• Tüketici ekipmanları
• Aydınlatma ekipmanları
• Elektrikli ve elektronik aletler (büyük ve sabit sanayi aletleri hariç olmak üzere)
• Oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri
• Tıbbî cihazlar (*)
• İzleme ve kontrol aletleri(*)
• Otomatlar
Kullandığınız bu ürünler atık haline geldiğinde bunları belediyelerin kuracakları atık getirme merkezlerine, üreticiler ve lisanslı isleme tesisleri tarafından kurulacak aktarma merkezlerine veya yeni bir elektrikli ve elektronik eşya satın aldığınızda talep etmeniz halinde elektrik ve elektronik eşya dağıtıcılarına hiçbir ücret ödemeden verebilirsiniz.
