ARGE-1: YALOVA’DA TRAFİK KAYNAKLI HAVA KİRLİLİĞİNİN TESPİTİ VE CADDE-SOKAK BAZLI HARİTALANDIRILMASI PROJESİ
Trafik, endüstri ve ısınma sistemleri kentlerde yaşanan hava kirliliğinin başlıca kaynaklarıdır. Meteoroloji, topografik yapı ve kent yerleşimleri hava kirleticilerinin dispersiyon, depolanma ve kimyasal dönüşüm süreçlerine etki eden önemli faktörlerdir. Kentsel hava kirliliği; plansız sanayileşme, artan nüfus ve ulaşım ihtiyacının artması ile birlikte her geçen gün daha da artmaktadır. Bunun sonucu olarak gün geçtikçe daha fazla birey hava kirliliğinden etkilenmektedir. Her bir hava kirleticinin maruziyet süresi, konsantrasyonu ve diğer karakteristiklerine bağlı olarak insan sağlığı üzerinde etkileri olmaktadır. Pek çok epidemiyolojik çalışma, hava kirliliği seviyesi ile akciğer fonksiyonlarında düşüş, solonum yolu semptomlarında artış ve ölüm vakalarında artış arasında bir ilişkinin olduğunu göstermektedir. Türkiye'de sanayinin hızla büyümesi, kentleşme ve kentlerde hızlı nüfus artışı bazı kent merkezlerinde hava kalitesi olgusunu daha da belirgin hale getirmiştir.
Bu kapsamda İl Müdürlüğümüzce “TRAFİK KAYNAKLI HAVA KİRLİLİĞİNİN TESPİTİ” projesi Doğu Marmara Kalkınma Ajansı(MARKA)’na sunulmuş ve kabul görmüştür.
İlimiz İstanbul- Bursa –Balıkesir- İzmir’i birbirine bağlayan karayolunun geçtiği, deniz ulaşımı ile hem yolcu hem de kamyonlarla yüklerin taşındığı bir transfer noktası konumundadır. Bu nedenlerle bu çalışma, nüfusu ve endüstrisi hızla gelişmekte olan kentimizde hava kalitesini partikül madde, inorganik kirleticiler (SO2, NO2, O3, CO) ve uçucu organik bileşikler (BTEX: benzen, toluen, etilbenzen, ksilen) temelinde belirlemek; atmosferik kirliliğin zamansal ve mekânsal değişkenliğini ortaya koymak ve muhtemel kaynaklarını tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Çalışma kapsamında, hava kirletici verileri iki farklı ölçüm metodundan yararlanarak toplanmıştır. Bunlardan ilki, Yalova'da organik (BTEX) ve inorganik hava kirleticilerin ölçümleri yaz döneminde pasif örnekleme yöntemi ile kent merkezi ve kırsalında 40 nokta belirlenerek gerçekleştirilmiştir. İkinci olarak ise, partikül madde ve inorganik kirleticiler Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kurulan mobil hava kalitesi ölçüm istasyonundan temin edilmiştir. Çalışma dönemini kapsayan meteorolojik veriler de Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nden alınmıştır. Mekânsal ortalamaların belirlenmesi amacıyla Yalova kent merkezinde uygun 3 farklı noktaya bir adet mobil hava kalitesi ölçüm istasyonu yerleştirilmiştir. Kirleticilerin mekânsal deseni, çalışma alanındaki kirletici kaynak, topografya ve insan faaliyetlerini kapsayan süreçlerin etkisini ortaya koymak amacıyla ‘ters ağırlıklı ortalama (Inverse Distance Weighted-IDW)’ algoritması kullanılarak ‘hava kirliliği haritaları’ çıkartılmıştır.
Proje ile ayrıca kamuya ait 24 araca egzoz emisyonlarını azaltan yakıt tasarruf cihazı da takılmış ve emisyon değerlerindeki değişimler ölçülmüştür.
Proje İl Müdürlüğümüz, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi ve Balıkesir Üniversitesi ile ortaklaşa yürütülmüştür.
Çalışma sonucunda hazırlanan rapor Valiliğimiz başta olmak üzere İl Trafik Komisyonu, Yalova Belediyesi, İl Halk Sağlığı Müdürlüğü, Üniversite ve ilgili Kurum ve kuruluşlar ile paylaşılmış ve Ülkemizde ilk olan bu projenin sağlık, ulaşım, imar vb. konularda önemli bir veri sağladığı görülmüştür.
Ayrıca çalışmanın daha sağlıklı sonuçlara ulaşılabilmesi için kış döneminde de tekrarlanması ve hava kirliliği - sağlık arasındaki ilişkinin de ayrıntılı olarak incelenmesi amacıyla “Trafik ve Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Çevre ve İnsan Sağlığına Etkilerinin Araştırılması” konulu yeni bir arge projesi hazırlanmış ve çalışmaları devam etmektedir.
